De onafhankelijke accountant geeft niet alleen een oordeel over het getrouw beeld van de jaarrekening maar ook over de financiële rechtmatigheid (Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden). Bij de financiële rechtmatigheid gaat het om de begrotingsrechtmatigheid: handelen we binnen de begroting zoals de gemeenteraad die heeft vastgesteld? Daarbij wordt niet alleen gekeken of de werkelijke lasten hoger zijn dan begroot, maar ook of de lasten aan het juiste begrotingsjaar en aan het juiste programma zijn toegerekend.

In de Kadernota rechtmatigheid is bepaald dat het overschrijden van de begroting (op programmaniveau) en van investeringen altijd onrechtmatig is, maar niet in alle gevallen hoeft te worden meegewogen in het accountantsoordeel. Dit laatste is het geval als:

• Kostenoverschrijdingen worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten.
• Kostenoverschrijdingen passen binnen het beleid.
• Kostenoverschrijdingen het gevolg zijn van openeinderegelingen.

De gemeenteraad heeft de programmabegroting 2019-2023 vastgesteld. Wijzigingen daarop zijn ook door de gemeenteraad vastgesteld via de eerste financiële tussenrapportage en in marap 2 (programmabegroting 2020-2024). De begrotingscijfers in dit boekwerk bevatten een aantal administratieve wijzigingen ten opzichte van deze documenten. We lichten ze in dit hoofdstuk toe.

In het vervolg van dit hoofdstuk gaan we eerst in op de begrotingsrechtmatigheid bij de programma’s en daarna op de rechtmatigheid bij de investeringen.

De begrotingscijfers zoals weergegeven in deze jaarrekening wijken op een aantal onderdelen af van de begrotingscijfers 2019 uit de programmabegroting 2019-2023 (kolom primitief) en de programmabegroting 2020-2024 (begroting na wijziging). Na het vaststellen van deze documenten is er een aantal administratieve aanpassingen doorgevoerd. Dit zijn geen 3O’s of nieuw beleid, maar correcties die aansluiten bij eerder goedgekeurd beleid. Het begrotingssaldo is niet gewijzigd.
Daarnaast is er na het vaststellen van de boekwerken nog een beperkt aantal wijzigingen doorgevoerd kleiner dan € 100.000. Dit is toegestaan op basis van artikel 4 uit de financiële verordening. Ook deze passen binnen het bestaande beleid en hebben geen invloed op het saldo van de begroting.
In onderstaande tabellen is het saldo van de wijzigingen in de kolom verschil weergegeven. De grootste wijzigingen lichten we toe.

Aanpassing begroting 2019 primitief

Op totaal heeft er in de primitieve begroting een verhoging van de baten en lasten van € 120.000 plaatsgevonden. Het saldo is ongewijzigd.
Er zijn twee wijzigingen doorgevoerd die groter zijn dan € 100.000. Dit betreft het ophogen van zowel de baten als de lasten op programma 1 voor € 124.000 regiogeld in verband met uitvoeringsbudget jeugdhulp dat we vanuit Oss voor de regio beheren. Verder is er een verschuiving van € 744.000  tussen de lasten op programma 8 en programma 10. De toerekening van de kosten van het telefonisch informatiepunt was per ongeluk volledig op programma 8 verwerkt, terwijl zij organisatie breed werken dus voor een deel juist aan programma 10 toegerekend moeten worden. Dit is hersteld.
De wijzigingen kleiner dan € 100.000 betreffen administratieve aanpassingen om eerder vastgestelde budgetten op de juiste plaats te verantwoorden. Samen hebben deze geen resultaatimpact. Het betreft beperkte verschuivingen tussen programma’s.

Aanpassing begroting na wijziging

Op totaal heeft er in de primitieve begroting een verhoging van de baten en lasten van € 2.644.000 plaatsgevonden. Het saldo is ongewijzigd.
Aanpassingen op de begroting na wijziging betreffen met  name verschuivingen tussen baten en lasten binnen hetzelfde programma. Op programma 3 zijn baten en lasten verhoogd in verband met de wettelijke regeling waardoor btw niet meer vrijgesteld is op sport. Dit krijgen we gecompenseerd met een subsidie. Hier was al rekening mee gehouden. Deze subsidie was in eerste instantie verwerkt als verlaging van de lasten, maar hoort als bate geregistreerd te staan. Verder zijn op de programma’s 4, 6 en 8 baten en lasten opgehoogd voor hetzelfde bedrag, dit betreft de administratieve verwerking van de boekingen vanuit het grondbedrijf op basis van het vastgestelde najaarsbericht.

In de volgende tabel is een overzicht opgenomen van de programma’s waarbij de werkelijke kosten hoger zijn dan de begrote kosten. In het jaarverslag zijn bij de programma’s de belangrijkste voor- en nadelen al toegelicht. Om te voorkomen dat dit hoofdstuk teveel herhaling wordt, is ervoor gekozen om hier alleen de afwijkingen in de lasten groter dan € 100.000 op hoofdlijnen toe te lichten.

Toelichting overschrijdingen lasten per programma

We hebben hogere lasten van € 904.000 binnen dit programma.
In dit programma zit een groot nadeel op de kosten. Dit komt door de vaststelling van de aangepaste grondexploitatie voor het Walkwartier door de gemeenteraad op 30 januari 2020. Er is een extra storting gedaan in de voorziening "te verwachten exploitatieverliezen" van € 2.231.000.

We hebben hogere lasten van € 3.439.000 binnen dit programma. De overschrijding op de lasten heeft met name te maken met hogere kosten voor afvalverwijdering van particulieren en het voorschot wat betaald is aan Attero op basis van rechterlijke uitspraak. Dit past binnen het bestaand beleid. Daarnaast zijn de kosten voor wegen, straten en pleinen en voor riolering hoger. Hier staan inkomsten en onttrekkingen uit reserves tegenover.

We hebben hogere lasten van € 4.445.000 binnen dit programma. De hogere kosten vallen binnen het grondbebedrijf: woningbouwcomplexen en strategische projecten.
Binnen woningbouw zijn de verkopen hoger dan begroot. Hierdoor is de voorraad boeking aan de kostenkant van de jaarrekening ook hoger dan begroot.
De kosten binnen strategische projecten zijn hoger door plankosten voor diverse projecten. Deze plankosten worden geactiveerd onder immateriële vaste activa, voor hetzelfde bedrag wordt een verliesvoorziening gevormd en deze wordt  afgedekt door een onttrekking uit de algemene bedrijfsreserve van het grondbedrijf.
Conclusie is dat kostenstijging past binnen bestaand beleid en ook wordt afgedekt.

We hebben hogere lasten van € 1.751.000. Hier staan ook hogere baten tegenover, namelijk € 1.107.000. Dit wordt met name veroorzaakt door de producten saldo kostenplaatsen en de overhead.
De directe personele kosten (saldo kostenplaatsen) zijn € 623.000 hoger dan begroot. De indirecte personele kosten (overhead) zijn € 150.000 hoger dan begroot. Per saldo is er dus sprake van een overschrijding van € 773.000.
De hogere directe kosten worden vooral veroorzaakt door uitvoering van de Wmo, publiekscentrum, vastgoed, ruimtelijke ordening en beheer en inrichting van de openbare ruimte. De hogere overheadkosten van € 150.000 is een samenstel van voor- en nadelen (zie de toelichting van het onderdeel financiën van programma 10).
De extra kosten passen binnen het bestaand beleid en worden vaak gemaakt voor toename vraag (bijvoorbeeld WMO) en extra inhuur vanwege ziekte.

In het kader van rechtmatigheid is geen sprake geweest van grote overschrijdingen (groter dan € 100.000) binnen de investeringskredieten. Voor meer informatie verwijzen we naar de paragraaf Investeringsplan.

Uit de toelichtingen blijkt dat de overschrijdingen binnen het bestaande beleid passen.